باید تغییر کنیم تا بمانیم

 

در سیستم کنونی آموزش جهانی ، شاهد هستیم که عظیم ترین منابع درسی و پیشرفته ترین ساختارهای آموزشی، بصورت مستمر در حال تغییر و تحول هستند؛ انتقال حجم کثیری از اطلاعات با ماندگاری ذهنی بالا در کوتاه ترین زمان. چه قبول کنیم چه نکنیم، حوزه های علمیه ما نیز باید سیستم های آموزشی خود را بروز کند. اما این بروز‌رسانی به چه معنا خواهد بود؟ برخی نتوانستد به خوبی این تحول را در حوزه درک و اجرا کنند و با وارد ساختن سیستم اتوماسیون، تصور کردند که اکنون با این اقدام، حوزه‌های علمیه بروز گردیده؛ اما این تصور اشتباه بود. اتوماسیون  نه تنها کمکی به حوزه‌های علمیه نکرد بلکه اکنون بعنوان یک مانع، زمان کمتر اما همراه آن تقوا، اخلاص و انگیزه معنوی و... را از مدیران مدارس و طلاب گرفته است. حوزه های تقوا محور قدیم، تبدیل به حوزه های تحت نظارت های سیستمی حضور و غیاب و ثبت نمرات و بعضاً امتحانات خاص شفاهی شده. اگر چه نمیتوان اتوماسیون حوزوی را تماماً مضر دید و قطعاً  فوایدی نیز داشته اما باید بنگریم که برنامه اتوماسیون غرب با کدام فلسفه و رویکرد جهان بینی پایه ریزی شده و حوزه‌های علمیه چه نگاهی به این جریان و تئوری چهان شمولی دارد. روشن است که  اگر حوزه های علمیه ساختار آموزشی جهان محوری نداشته باشد و تنها بعنوان یک محل برای تعلیم دین بسنده شود، افول حوزه های علمیه در برابر رشد عظیم سیستم های آموزشی وعدم موفقیت تحصیلی طلاب غیر قابل انکار خواهد بود. باید بپذیریم که اکنون جوانان دهه هفتاد و هشتاد هستند که ممکن است پا به میدان حوزه گذارند نه جوانان هم‌عصر آیت الله بروجردی و خویی (ره).

                مسئله بعدی، تحول در منابع درسی و آموزشی است که بعضاً افراد برداشت بدی از این جملات دارند و تصور میکنند که تحول در متون حوزه به معنای انقلاب است؛ اما حقیقت آن است که آثار گرانقدر متون حوزوی که حاصل چندین قرن مجاهدت علمی فقهای متقدم و متاخر است را میتوان با کمی تنقیح و تکمیل و تساهل به گونه‌ای نگارش کرد که براحتی بتوان به همان کیفیت پیشین رسید. و مسئله آخر آن که امروزه جهان به این نتیجه رسیده که بسوی آموزش کاربردی حرکت نماید و کمترین زمان را برای تربیت نیروهای علمی و دانشگاهی صرف نماید. قطعاً اگر دروس حوزوی را به گونه ای قراردهیم که طلاب و دانشجویان بتوانند در کمترین زمان به کاربرد آن در حوزه علوم انسانی هر چند بسیار ناچیز و کم ارزش، دست پیدا کنند، نسل بزرگی از طلاب پرورش خواهند یافت. با تحولات بنیادین در حوزه های علمیه است که میتوان قدمی در راه وحدت حوزه و دانشگاه ایجاد کرد؛ گونه‌ای که دانشجویان بیشتر از طلاب ترغیب شوند که بسوی حوزه‌ها بیایند.